توموگرافی کامپیوتری قلب یا سی تی اسکن قلب (Heart CT scan) از مقادیر مطمئنی از اشعه ایکس برای به دست آوردن تصاویر سه بعدی از قلب و عروق خونی آن استفاده می‌کند. این اسکن سریع اما دقیق و با وضوح بالا، مشکلات ساختاری قلب، دریچه‌ها، شریان‌ها، آئورت و موارد دیگر را نشان می‌دهد. معمولاً در طول آزمایش، یک رنگ تخصصی به جریان خون شما تزریق می‌شود تا کیفیت تصاویر افزایش پیدا کند.
انواع مختلفی از سی تی اسکن قلب وجود دارد. اگر این آزمایش به منظور مشاهده شریان‌های هدایت‌کننده خون به قلب باشند، می‌توان آن را سی تی آنژیوگرافی عروق کرونر نیز نامید.
این آزمایش ممکن است اسکن کلسیم عروق کرونر نامیده شود، اگر قرار باشد مشخص کند که آیا کلسیم در قلب شما تجمع یافته است یا خیر. در ادامه به جزئیات بیشتری از آن اشاره خواهیم کرد.
سی تی اسکن قلب چه کاربردهایی دارد؟
سی تی اسکن قلب یا Cardiac computed tomography یک آزمایش رایج برای افرادی است که مشکلات قلبی را تجربه می‌کنند. در واقع به پزشک شما اجازه می‌دهد تا ساختار قلب و رگ‌های خونی مجاور آن را بدون ایجاد هیچ برشی بررسی کند.
به طور کلی، پزشک می‌تواند به کمک سی تی اسکن قلب ساختارهای زیر را مشاهده کند:
- شریان‌های کرونری که خونرسانی به قلب را انجام می‌دهند.
- حفره‌ها، ماهیچه‌ها و دریچه‌های قلب
- وریدهای ریوی
- آئورت توراسیک و گاهی آئورت شکمی
- کیسه اطراف قلب (پریکارد)
و در نهایت برای تشخیص و درمان بیماری‌ها و اختلالاتی مانند نقص مادرزادی در قلب، نقص یا آسیب به چهار دریچه اصلی قلب، لخته شدن خون در حفره‌های قلب، تومورهای قلب و غیره اقدام کند.
انواع سی تی اسکن قلب چیست؟
به طور معمول 3 نوع سی تی اسکن قلب وجود دارد که عبارتند از:
- اسکن کلسیم عروق کرونر. برای بررسی وجود تجمع کلسیم در شریان‌های قلب انجام می‌شود. زیرا کلسیفیکاسیون باعث تنگی عروق کرونر می‌شود.
- سی تی آنژیو قلب یا سی تی آنژیوگرافی عروق کرونر قلب. برای بررسی این مساله که آیا تنگی یا انسداد در شریان‌های کرونر وجود دارد یا خیر.
- سی تی اسکن قلب همراه با اسکن آئورت یا سی تی اسکن ریه. برای بررسی مشکلات مربوط به شریان آئورت و شریان‌های ریوی انجام می‌شود.
اخیرا انجام سی تی اسکن قلب هسته‌ای نیز رایج شده است. در این روش از رادیوداروها استفاده می‌شود. بدین‌شکل، پزشک می‌تواند علت بروز برخی از مشکلات قلبی عروقی را تشخیص دهد. رادیوداروها مانند ماده حاجب، به‌صورت خوراکی یا تزریقی وارد بدن بیمار می‌شوند.
چه مواقعی به سی تی اسکن قلب نیاز است؟
تجربه نشان داده است که سی تی اسکن قلب می‌تواند اطلاعات و جزئیات بیشتری را نسبت به سایر انواع روش‌های تصویربرداری به پزشک ارائه دهد.
پزشک شما ممکن است به دلایل زیر از شما بخواهد که این آزمایش را انجام دهید:
- برای ارزیابی علت درد قفسه سینه و تنگی نفس
- بررسی شریان‌های قلب از نظر تجمع کلسیم یا پلاک، باریک شدن یا انسداد
- ارزیابی دریچه‌های قلب
- مشاهده هر نوع مشکلی در آئورت مانند آنوریسم و دیسکسیون
- برنامه‌ریزی جراحی قلب باز یا جراحی رباتیک
- برنامه‌ریزی انجام روش‌هایی مانند ابلیشن قلب، جایگزینی دریچه آئورت با کاتتر و غیره و ارزیابی عوارض مرتبط با آن‌ها
- تشخیص مشکلات قلبی مادرزادی
- تشخیص و مشاهده هر نوع تومور یا توده در قلب یا اطراف آن
- مشاهده وضعیت کیسه اطراف قلب
چگونه برای سی تی اسکن قلب آماده شویم؟
در روز قبل و روز انجام سی تی اسکن، باید دستورالعمل‌هایی را دنبال کنید. معمولاً پزشک از شما می‌خواهد به‌دلیل تزریق ماده حاجب، 4 تا 8 ساعت قبل از اسکن ناشتا باشید. اگرچه می‌توانید آب بنوشید اما اجازه مصرف نوشیدنی‌های کافئین‌دار مانند چای، قهوه و نوشیدنی‌های انرژی‌زا را ندارید. زیرا کافئین می‌تواند بر ضربان قلب شما تأثیر بگذارد. از مصرف قرص‌های انرژی‌زا یا لاغری نیز خودداری کنید.
اطمینان حاصل کنید که پزشک شما از تمام داروهایی که مصرف می‌کنید مطلع است. از سیلدنافیل (ویاگرا) یا هر داروی مشابه آن استفاده نکنید، زیرا با داروهایی که در طول اسکن دریافت می‌کنید سازگار نیستند.
اگر دیابت دارید، از پزشک خود بپرسید که چگونه داروهای خود را در روز آزمایش مصرف کنید.
در طول آزمایش باید روی تخت دستگاه سی تی اسکن دراز بکشید. بنابراین بهتر است در روز آزمایش لباس‌های گشاد و راحت بپوشید.
هم‌چنین باید از قبل هرگونه جواهرات و سایر اقلام فلزی مانند ساعت، سمعک، عینک و غیره را درآورید. زیرا باعث ایجاد تداخل در تصاویر می‌شوند.
چه مواردی باید قبل از انجام اسکن با پزشک مطرح کرد؟
پزشک معالج یا رادیولوژیست شما لازم است از موارد زیر مطلع باشد تا احتمال بروز عوارض به حداقل برسد:
- بارداری (زیرا تابش اشعه ایکس برای جنین خطرناک است و باعث بروز مشکلات ژنتیکی می‌شود)
- شیردهی به نوزاد (زیرا بعد از سی تی اسکن قلب با تزریق و سی تی اسکن قلب هسته ای بهتر است تا چند ساعت در تماس با نوزاد نباشید)
- حساسیت به ید یا هر داروی دیگر
- شرکت در جلسات پرتودرمانی
- سن بالای 60 سال
- داشتن سابقه مشکلات کلیوی
نحوه انجام سی تی اسکن قلب
ابتدا رادیولوژیست ممکن است از شما بخواهد داروهایی مصرف کنید که میزان ضربان قلب را کاهش می‌دهند. بدین‌شکل، تصاویر واضح‌تری دریافت می‌شود.
اگر لازم باشد برای سی تی اسکن قلب، ماده حاجب دریافت می‌کنید. پرستار یک کاتتر را در ورید بازوی شما وارد می‌کند تا بتواند ماده را در طول اسکن تزریق کند. هنگام تزریق ماده حاجب ممکن است برای مدت کوتاهی احساس گرما یا برافروختگی کنید یا در دهان خود طعم فلز را احساس کنید.
برای شروع به پشت روی تخت دستگاه سی تی اسکن دراز می‌کشید و بازوهای خود را بالای سرتان می‌برید. سپس رادیولوژیست سه ناحیه کوچک از قفسه سینه شما را تمیز می‌کند و تکه‌های کوچک و چسبنده الکترود را روی آن‌ها قرار می‌دهد.
الکترودها به مانیتور دستگاه الکتروکاردیوگرام (EKG) یا نوار قلب متصل هستند و فعالیت الکتریکی قلب شما را در طول آزمایش نمایان می‌کنند. در طول آزمایش ممکن است مجبور شوید نفس خود را به مدت 10 تا 20 ثانیه حبس کنید.
پس از یک دور اسکن، احتمالا لازم است چند دقیقه منتظر بمانید تا رادیولوژیست تصاویر را بررسی کند و مطمئن شود به اندازه کافی واضح هستند. در نهایت، کامپیوتر چندین اسکن را در کنار هم قرار می‌دهد تا تصاویر سه‌بعدی از قلب شما ایجاد کند.
مواردی که باید بعد از انجام اسکن انجام دهید
پس از آزمایش می‌توانید فعالیت‌های عادی خود را از سر بگیرید. نتایج توسط رادیولوژیست تفسیر و یافته‌ها در قالب یک گزارش به‌همراه تصاویر برای پزشک متخصص قلب و عروق ارسال می‌شوند.
اگرچه ماده حاجب پس از انجام سی تی اسکن قلب با تزریق به طور طبیعی از بدن شما خارج می‌شود، اما نوشیدن آب بیشتر به تسریع این روند کمک می‌کند.
پس از انجام سی تی اسکن قلب هسته ای، لازم است تا چند ساعت از اطرافیان خود دوری کنید تا تحت تشعشات ماده رادیواکتیو داخل بدن شما قرار نگیرند.
اگر بعد از انجام سی تی اسکن قلب با تزریق دچار سرگیجه، درد سینه و یا تنگی نفس شدید، احتمالا به ماده حاجب یا رادیودارو حساسیت دارید و لازم است به رادیولوژیست خود اطلاع دهید.
اگر به دستور پزشک قصد انجام سی تی اسکن قلب را دارید، پیشنهاد ما به شما مراجعه به مرکز سی تی اسکن کلینیک پزشکی امیر است. این مرکز به‌دلیل برخورداری از کادر پزشکی حرفه‌ای و تجهیزات به‌روز، به‌عنوان بهترین مرکز سی تی اسکن شناخته شده است.
