اسکن هسته ای ریه

اسکن هسته ای ریه یکی از روش‌های پیشرفته تصویربرداری پزشکی است که برای ارزیابی و تشخیص مشکلات ریوی استفاده می‌شود. این فرآیند به پزشک  اطلاعات دقیقی از عملکرد ریه‌ها، جریان خون، و کارآمدی درمان فراهم می‌کند.

در این روش، مقدار کمی از یک ماده رادیواکتیو به بیمار تزریق می‌شود. این ماده به نام ردیاب، پرتوهای گاما را به سمت ریه‌ها ارسال می‌کند. این پرتوها توسط یک دستگاه اسکنر ثبت و تحلیل می‌شوند تا تصویر دقیقی از وضعیت و عملکرد ریه‌ها به دست آید.اسکن هسته ای ریه می‌تواند به دو صورت اسکن تهویه یا اسکن پرفیوژن انجام شود. اسکن تهویه به مطالعه حرکت هوا در و خارج از ریه‌ها می‌پردازد و به ویژه به حرکت هوا در سیستم برونش‌ها و برونشیول‌های داخل ریه توجه دارد. اسکن پرفیوژن هم به مطالعه جریان خون در ریه‌ها می‌پردازد و اطلاعات مهمی از نقاط ضعف یا نقاط قوت در جریان خون ریه‌ها ارائه می‌دهد.

با استفاده از این فناوری پیشرفته، متخصصان بهداشت و درمان می‌توانند به طور دقیق تر و جامع‌تری مشکلات ریوی را تحلیل کرده و برنامه‌های درمانی مؤثرتری را برای بیماران تدوین کنند. این روش علاوه بر تشخیص، به ارزیابی کارآیی درمان‌ها نیز کمک می‌کند.

اسکن هسته ای ریه چیست؟

اسکن ریه به عنوان یک فرآیند پزشکی هسته‌ای، از رادیوداروهای هسته‌ای به صورت مایع یا گاز برای تصویربرداری از ریه‌ها استفاده می‌کند. این روش موثر در تشخیص بیماری‌های خاص ریه می‌باشد و می‌تواند پیشرفت درمانی را نیز نمایان کند.در اسکن هسته‌ای ریه، اشعه‌ها توسط دستگاه گاما کمرا جمع‌آوری و تحلیل می‌شوند، سپس تصاویر دقیقی از ریه‌ها به دست می‌آید. این فرآیند به عنوان یک آزمایش تصویربرداری هسته‌ای عمل می‌کند و با ارسال اشعه‌های گاما، به تشخیص دقیق بیماری‌ها و نظارت بر روند درمانی کمک می‌کند.

اسکن ریه نه تنها به افزایش دقت در تشخیص بیماری‌های ریه کمک می‌کند بلکه امکان ارزیابی پیشرفت درمان را فراهم می‌سازد. این روش به اطباق مراقبتی نوین در زمینه بهبود سلامت ریه‌ها و ارائه درمان‌های هدفمندتر کمک می‌کند.

چه زمانی ممکن است اسکن هسته ای ریه انجام دهم؟

اگر با علائم آمبولی ریه مواجه شده‌اید، که شامل تنگی نفس ناگهانی، درد شدید در قفسه سینه، بازو، شانه، گردن یا فک، سرفه با خون یا بدون خون، پوست رنگ پریده، کبود شدن پوست، لب‌ها یا ناخن‌ها (سیانوز)، ضربان قلب تند، و تعرق مفرط است، به شدت توصیه می‌شود که فوراً به تیم پزشکی مراجعه کنید یا  با اورژانس امیر کلینیک تماس بگیرید. آمبولی ریه نشانه‌های جدی مشکلات قلب و عروق است و نیاز به اقدام سریع و حرفه‌ای دارد. اطمینان حاصل کنید که هر چه سریع‌تر به کمک پزشکی متخصص مراجعه  می کنید.

اسکن هسته ای ریه می تواند به تشخیص چه بیماری هایی کمک کند؟

اسکن VQ یک روش تصویربرداری هسته‌ای است که در تشخیص لخته خون در ریه‌ها (آمبولی ریه) بسیار مؤثر است. در این آزمون، ماده رادیواکتیو به بیمار تزریق می‌شود که به تشخیص لخته‌های خونی در ریه‌ها کمک می‌کند.

استفاده از اسکن هسته ای ریه به پزشکان امکان می‌دهد تا به سرعت و با دقت لخته‌های خونی را در ریه‌ها تشخیص دهند و در صورت لزوم درمان مناسبی را شروع کنند تا از وخامت و خطرات آمبولی ریه جلوگیری کنند.

همچنین، این اسکن ممکن است در تشخیص فشار خون ریوی ترومبوآمبولیک مزمن (CTEPH) به کار رود.

CTEPH  یک وضعیت جدی است که با فشار خون بالا در رگ‌های خونی ریه همراه است و نیاز به مداخله و درمان دقیق دارد.

علاوه بر این، اسکن VQ ممکن است در برخی موارد به عنوان ابزاری برای ارزیابی عملکرد ریه بعد از جراحی ریه یا پیوند ریه مورد استفاده قرار گیرد. همچنین، در مواردی که بیماران دارای بیماری‌های ریوی مزمن مانند COPD هستند، این اسکن به تشخیص و پیگیری وضعیت آنها کمک می‌کند.

انواع روش اسکن هسته ای ریه

در اسکن هسته ای ریه، دو روش اصلی وجود دارد: اسکن ونتیلیشن و اسکن پرفیوژن. اسکن ونتیلیشن به بررسی چگونگی حرکت هوا در ریه‌ها می‌پردازد و به خصوص نحوه عبور هوا از برونشی‌ها و برونشیول‌ها را نشان می‌دهد. از طرف دیگر، اسکن پرفیوژن به بررسی جریان خون در ریه‌ها می‌پردازد.

اسکن پرفیوژن

در اسکن پرفیوژن، از مواد رادیواکتیو استفاده می‌شود و زمانی که جریان خون در ناحیه‌ای طبیعی است، این ماده به یکسان جذب می‌شود. اما در مناطقی که جریان خون ندارند، مواد رادیواکتیو را جذب نمی‌کنند. این اسکن نشان می‌دهد که در کدام ناحیه از ریه جریان خون متعادل نیست.

اسکن ونتیلیشن

در اسکن ونتیلیشن، مواد رادیواکتیو ، ریه را پر می‌کنند، تا اگر ناحیه‌ای در ریه وجود داشته باشد که هوا قابلیت جابه‌جایی نداشته باشد را شناسایی کنند. هر دو این نوع از اسکن ریه برای تشخیص لخته‌های خونی یا آمبولی ریه کاربرد دارند، اما در برخی موارد نیز برای تشخیص سایر بیماری‌های ریه مورد استفاده قرار می‌گیرند.

 

بیشتر بدانید : اسکن هسته ای

آمادگی قبل از آزمایش اسکن هسته ای ریه

بارداری

در صورت بارداری یا تردد در این مورد، قبل از انجام اسکن با پزشک خود مشورت کنید. او ممکن است شیوه‌ای از تصویربرداری را توصیه کند که خطر تشعشع برای جنین را کاهش دهد یا نکاتی برای حفظ سلامتی شما و کودکتان ارائه کند.

شیردهی

اگر شیر می‌دهید، به دلیل خطر آلودگی شیر به ردیاب، به پزشک خود اطلاع دهید.

لباس

ممکن است از شما خواسته شود لباس مخصوص بیمار را بپوشید که در اختیار شما قرار می‌گیرد.امکان ایمن نگه داشتن وسایل شخصی شما در کمدهای اختصاصی در نظر گرفته شده است.

خوردن/نوشیدن

در اغلب موارد، نیازی به آمادگی قبلی مانند ناشتا بودن نیست. از پزشک خود در مورد هر دستور العمل خاصی که ممکن است داشته باشید سوال کنید.

آلرژی

اگر به داروها، رنگ‌های کنتراست یا ید حساسیت دارید، حتماً رادیولوژیست یا تکنسین را مطلع کنید. ممکن است تزریق رادیوتراسر کمی ناراحتی ایجاد کند، و اگر واکنش آلرژیکی دارید، اطلاع دهید.

تذکر: اطلاعات بیشتر و دقیق‌تری با مشورت با پزشک خود به دست می‌آید. همیشه مهم است که هماهنگی با توصیه‌های پزشکی داشته باشید.

مراحل انجام اسکن هسته ای ریه

در یک اسکن  VQ، ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی به دو مرحله مختلف اقدام می‌کند، هرکدام در یک روز مختص به خود انجام می شود که شامل مراحل زیر است :

مرحله تهویه (Ventilation)

در این مرحله، پزشک از شما می‌خواهد مقداری از ذرات رادیواکتیو، یا ردیاب، را تنفس کنید. ارائه‌دهندگان خدمات از یک دوربین مشابه دوربین اشعه ایکس یا CT Scan برای گرفتن تصاویر از ریه‌های شما استفاده می‌کند. در این حالت ردیاب باعث می‌شوند که جریان هوا موجود در ریه‌های شما، در تصاویر مشخص شود.

مرحله پرفیوژن  (Perfusion)

در این مرحله، پزشک به شما یک ردیاب مشابه را تزریق می‌کند. سپس، ردیاب در رگ‌های خونی شما جریان می‌یابند و از همان دوربین برای گرفتن تصاویر از جریان خون در ریه‌های شما استفاده می‌شود.

در حین انجام، ارائه‌دهنده شما ممکن است از شما تغییر وضعیت بگیرد یا از شما درخواست کند تا به دستوراتی عمل کنید تا تصاویر دقیق‌تری از ریه‌های شما گرفته شود. این مراحل به‌طور کلی از سوی معالج شما در کلینیک امیر  توضیح داده می شوند. این دو مرحله با هم تصویر جامعی از وضعیت تهویه و جریان خون در ریه‌های شما را ایجاد می‌کنند.

مزایا و معایب اسکن هسته ای ریه

مزایای اسکن  VQ :

1. کاهش میزان تشعشع : در مقایسه با سی تی اسکن، اسکن VQ میزان تشعشعاتی که به بدن شما وارد می‌شود را به حداقل می‌رساند.
2. مناسب برای افراد با نقص کلیوی : برای افرادی که کلیه‌هایشان به درستی عمل نمی‌کند یا حساسیت به رنگ کنتراست دارند، اسکن VQ بدون خطر است.

خطرات یا عوارض جانبی اسکن  VQ :

1. قرار گرفتن در معرض تشعشع : هرچند که این اسکن مقدار کمی تشعشع به بدن شما وارد می‌کند، اما باید به این نکته توجه داشته باشید که هیچ راهی برای محافظت از جنین در برابر تشعشعات وجود ندارد. اگر باردار هستید، ممکن است ارائه‌دهنده شما سی تی اسکن را توصیه کند.
2. واکنش آلرژیک : واکنش‌های آلرژیک نادر و معمولاً خفیف هستند.
3. درد و ناراحتی : استفاده از سوزن برای تزریق ردیاب یا ثابت ماندن برای چند دقیقه ممکن است ناراحت‌کننده باشد.

در کل، اسکن VQ به دلیل کاهش تشعشعات و بی‌خطر بودن برای افراد با نقص کلیوی، یک روش مناسب برای ارزیابی لخته‌های خونی ریه و دیگر مشکلات ریوی است.

اقدامات پس از انجام اسکن هسته ای ریه

پس از اسکن هسته‌ای ریه، توجه به چند نکته مهم می‌تواند در بهبودی سلامتی شما کمک کند:

نظارت بر علائم :  برای مدت کوتاهی پس از آزمایش، به هر گونه علامت یا علائمی که به معنی حساسیت یا ناراحتی به ردیاب است، توجه داشته باشید. در صورت وجود هرگونه سرگیجه یا سبکی سر، به پزشک خود اطلاع دهید.

مصرف مایعات : مصرف مقدار زیادی مایعات پس از اسکن توصیه می‌شود تا به دفع ردیاب رادیواکتیو از بدن کمک کند.

بررسی محل  تزریق : کادر پزشکی محل تزریق را برای هر گونه علائم قرمزی یا تورم بررسی می‌کند. در صورت مشاهده هرگونه درد، قرمزی یا تورم در محل تزریق، به پزشک خود اطلاع دهید.

محدودیت آزمایش‌های پزشکی هسته‌ای : برای 24 تا 48 ساعت آینده پس از اسکن ریه، هیچ آزمایش پزشکی هسته‌ای دیگری انجام ندهید.

ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی شما ممکن است بسته به وضعیت شما دستورالعمل های دیگری به شما بدهد.

همیشه مهم است که به توصیه‌ها و دستورات پزشک و ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی توجه کنید و در صورت هرگونه مشکل یا سوال، با ایشان تماس بگیرید.

نتیجه گیری

اسکن هسته ای ریه  به عنوان یک فرآیند تصویربرداری کم تشعشع با قابلیت ارائه اطلاعات بالا و باکیفیت از عملکرد تهویه و پرفیوژن ریه‌ها شناخته می‌شود. این روش به منظور تشخیص امراض ریه و ارزیابی جریان خون در این عضو از بدن استفاده می‌شود. با مزایایی همچون تشعشع کمتر، مناسب برای افراد با مشکلات کلیوی، و عدم حساسیت به رنگ کنتراست، اسکن هسته‌ای ریه به عنوان یک ابزار ارزشمند در تصویربرداری پزشکی مطرح می‌شود. بر اساس نتایج این آزمایش، پزشکان می‌توانند بهترین تصمیمات درمانی را برای بیماران خود اتخاذ کرده و وضعیت سلامت ریه را دقیقتر مورد ارزیابی قرار دهند.