نورولوژی چیست؟
نورولوژی همان انشعابات مغز و اعصاب دانش پزشکی می باشد که به برسی، مشخص کردن وبهبود اختلالات عصبی مشغول میشود. سیستم عصبی آناتومی بدن را می شود با اهیمت ترین سیستم کنترل کننده بقیه بخش‌ها به حساب آورد که برکل اعضای بدن موثر است.
علم عصب شناسی یا نورولوژی، به تشخیص و درمان بیماری‌های مرتبط با سیستم عصبی بدن می‌پردازد. این علم به مشکلات عملکرد مغز، ساقه مغز، نخاع، سیستم عصبی و ماهیچه‌ها می‌پردازد. نواقص و ناهنجاری‌ها در ساختار مغز، نخاع و اعصاب می‌توانند منجر به مشکلات سلامتی مختلفی شود، از جمله فلج، صرع، آلزایمر و از دست دادن حس.
به خاطر وسیع بودن وپیچیده بودن سیستم عصبی، بیماری‌های عصبی متفاوتی وجود دارد که مردم زیادی در سراسر دنیا را گریبان گیر خود کرده ؛به صورتی که بیماری‌های عصبی من جمله آلزایمر، سکته مغزی، اوتیسم، صرع، میگرن، پارکینسون و … آنقدر متداول و رایج اند که برای اکثر مردم شناخته می باشد. نورولوژی با استفاده از تکنولوژی به روز دنیا عوامل شیمیایی و الکتریکی که در مشکلات عصبی دخالت دارند را شناسایی می کنند و با راه هایی به درمان آنها مشغول می شوند.
نورولوژیست کیست؟
یک متخصص مغز و اعصاب متخصصی است که در تشخیص، درمان و مدیریت اختلالات مغز و سیستم عصبی (شامل مغز، نخاع و اعصاب) تخصص دارد. او دارای دانشی گسترده در آناتومی، عملکرد و شرایطی است که بر اعصاب و سیستم عصبی شما تأثیر می‌گذارد. سیستم عصبی شما مرکز فرماندهی بدن شماست و هر فعالیت و عملی که انجام می‌دهید، از جمله حرکت دادن بازو و ضربان قلب، تحت کنترل آن قرار دارد.
متخصص اعصاب اول عملکرد های مربوط به تشخیص وازمایش را انجام می‌دهد واگر لازم بود راهکار درمانی مناسب را تجویز می کند. توجه کنید که پزشک جراح مغز و اعصاب فقط با روش درمانی جراحی مشغول به کار است اما نورولوژیست اصلا دخالتی با جراحی ندارد.
بعضی نورولوژیست‌ها فقط ویزیت می‌کنند و بعد از برسی و تشخیص، نوع درمان مناسب را تعیین می‌کنند. اگر خود متخصص قادر به درمان نباشد و تشخیص دهد که فرد نیاز به جراحی دارد، او بیمار را به جراح مغز و اعصاب ارجاع می‌دهد. با این حال، متخصص اعصاب با استفاده از روش‌های مختلف، قادر است بیماری‌های عصبی مختلف را درمان کند.
نورولوژیست چه کاری انجام می‌دهد؟
نورولوژیست‌ها معمولاً با بیمار مصاحبه می‌کنند تا منبع اصلی بیماری را شناسایی کنند؛ زیرا در بسیاری از موارد، بیماران ممکن است دچار تشخیص نادرست درباره بیماری خود باشند. تشخیص بیماری‌های عصبی نیازمند یک فرآیند دقیق و منظم از معاینه، توضیح وضعیت، و انجام آزمایش‌های مختلف است. نورولوژیست‌ها معمولا با ارزیابی وضعیت ذهنی، بینایی، حسی، تعادل، واکنش، گفتار، قدرت تکلم و راه رفتن، می‌توانند اختلالات مختلف را شناسایی کنند.موارد زیر از جماه علائم در نورولوژی بسیار مهم‌اند:
- وضعیت گیجی و منگی
- متغییر بودن خلق و خو
- گزگزکردن دست یا پا
- غش کردن یا ضعف ناگهانی
- اختلالات حسی (مثل مشکلات بویایی یا سیستم لمسی)
- تاردیدن یا دوبینی
- لرزیدن اندام‌ها
- پایین آمدن هوشیاری
- خیره شدن به یک نقطه
چه زمانی باید به پزشک نورولوژی مراجعه کنیم؟
برخی از علائم شایع که ممکن است نیاز به مراجعه به یک تخصص اعصاب و روان داشته باشند، عبارتند از:
- تشنج یا صرع
- خونریزی مغزی ، سکته مغزی، سکته های هموراژیک
- ام اس یا همان مالتیپل اسکلروزیس
- اختلالات عضلانی و عصبی
- عفونت سیستم اعصاب مانند مننژیت، انسفالیت و آبسه مغزی
- اختلالات و بیماری های مغزی مانند بیماران آلزایمر، پارکینسون ، بیماری اسکلروز
- اختلالات در نخاع، مثل اختلالات خود ایمنی و التهابی
- سردرد مانند سردرد میگرنی و خوشه ای
آمادگی قبل از معاینه در نورولوژی (مغز و اعصاب)
- فهرستی از مهم ترین مسائلی که می خواهید با متخصص مغز و اعصاب خود در میان بگذارید، بیاورید.
- در مورد هر گونه تغییر در سلامت کلی خود بحث کنید.
- درباره علائم جدید یا تغییرات در علائم موجود یا قبلی صحبت کنید. یک دفترچه یادداشت برای ثبت علائم داشته باشید (و آن را همراه خود داشته باشید) و رویدادها را ثبت کنید، از جمله زمان و تاریخ وقوع آنها، مدت زمان وقوع رویداد، شدت آن، عوامل محرک، علائم و هر اقدامی که برای مدیریت رویداد انجام دادید. این امر به ویژه در مواردی مفید است که علائم ثابت نیستند، مانند صرع، آپنه خواب، سردرد یا بیماری پارکینسون.
- لطفاً فهرستی از تمام محصولات فعلی که مصرف می‌کنید، از جمله داروهای تجویزی، داروهای بدون نسخه، ویتامین‌ها، مکمل‌ها و محصولات گیاهی را تهیه کنید. همچنین، متخصص مغز و اعصاب خود را در مورد تجربیات قبلی خود با داروها، از جمله عوارض جانبی و عدم تأثیربخشی آنها، آگاه کنید.
- یک دوست یا خویشاوند را به همراه خود به قرار ملاقات بیاورید تا یادداشت برداری کند و به عنوان یک گوش دوم در جلسات مشاوره‌ی متخصص مغز و اعصاب شما حضور داشته باشد. این شخص می‌تواند به شما کمک کند تا مطالب مورد بحث را بهتر فهمیده و سؤالاتی را مطرح کنید، همچنین در مورد زمان‌بندی آزمایش‌ها و قرار ملاقات‌های بعدی به شما یادآوری کند.
متداول ترین تست های تشخیصی نورولوژی
- الکتروانسفالوگرافی (EEG)
- توموگرافی یا سی تی اسکن
- سوراخ کمری (LP) برای ارزیابی مایع مغزی نخاعی
- ارزیابی هدایت عصبی و الکترومیوگرافی
- عکس برداری مغناطیسی یا همان MRI
- مراحل تشخیصی و درمانی نورولوژی
تک تک این تست ها درموقعیت های خاصی کاربرد دارند که در ادامه مقاله به آنها می پردازیم. علاوه بر این باید توجه کرد که نورولوژیست در کنار تشخیص و درمانی‌های غیر تهاجمی، امکان دارد در اتاق عمل با جراح مغز و اعصاب نیز همکاری کند.
انواع بیماری‌های مغز و اعصاب
زمانی که با انجام معاینات و تست‌های خاص نورولوژی، بیماری فرد مشخص شد، متخصص اعصاب یا خود نورولوژیست راه درمانی را تجویز می‌کند یا فرد را به جراح مغز و اعصاب ارجاع می‌دهد. در این بخش به برخی از رایج‌ترین بیماری‌های نورولوژی و روش‌های درمان آنها با کمک نورولوژیست اشاره می‌کنیم.
از شایع‌ترین بیماری مرتبط با اعصاب، انواع سردردها می باشد.لازم به ذکر است که بدانید که سردرد های مختلفی وجود دارد که راه درمان هرکدام متفاوت و درمان مختص به خود را دارند:
سردرد خفیف
سردردهای خفیف معمولاً خطرناک نیستند و ممکن است به صورت موقت و به دلیل عوامل مانند خستگی، استرس یا تغییرات در فشار خون رخ دهند. در این موارد، نورولوژیست می‌تواند به شما داروهای تسکین دهنده درد یا داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی تجویز کند و یا رژیم زندگی و تغییرات در روش زندگی را توصیه کند.
با این حال، در صورتی که سردرد خفیف به صورت مداوم و مکرر رخ دهد یا با علائم دیگری همراه باشد، ممکن است نیاز به بررسی بیشتر و درمان متناسب با علت مربوطه داشته باشید. به هر حال، همیشه مهم است که با یک پزشک متخصص مشورت کنید تا علت احتمالی سردردتان مشخص شود و راهکار مناسب برای درمان آن تعیین شود.
سردرد میگرنی
رایج‌ترین نوع سردرد مکرر، میگرن، است که بعضی عوامل می‌توانند باعث افزایش و تشدید آن شوند. این نوع سردرد معمولاً یک طرف سر را شامل میشود و ممکن است تا سه روز طول بکشد. در حال حاضر، میگرن درمان قطعی ندارد، اما نورولوژیست با استفاده از راهکارها و توصیه‌های خاص می‌تواند آن را کنترل کند.
سر درد تنشی
یکی از انواع دیگر سردرد، سردرد تنشی است که مانند یک حلقه دور سر را احاطه می‌کند و تقریباً در کل نواحی سر احساس میشود. این نوع سردرد معمولاً در پی استرس زیاد، فشار و تنش عصبی به وجود می‌آید. متخصص اعصاب برای بهبود و درمان این نوع سردرد معمولا از روش‌هایی مانند ریلکسیشن، فیزیوتراپی، داروهای ضد التهاب و شل کننده عضلات، داروهای مسکن یا حتی تحریک گیرنده‌های عصبی استفاده می‌کند.
سردرد خوشه‌ای
این نوع سردرد که به نام سردرد خونسرد یا کلاستر شناخته میشود، معمولاً مدت زمان کمی دوام می‌آورد و یک طرف مغز را شامل میشود. این سردرد همچنین ممکن است با ریزش اشک و گشادی مردمک همراه باشد. این نوع سردرد می‌تواند چندین بار در روز پشت سر اتفاق بیفتد و اغلب با تهوع و استفراغ همراه باشد. با استفاده از راهکارهای نورولوژیکی، این نوع سردرد قابل کنترل است.
MS یا مالتیپل اسکلروزیس
اسکلروز یا مالتیپل اسکلروزیس (MS) یک بیماری خود ایمنی و پیشرونده عصبی است که با از بین رفتن غشای میلینی سلول‌های عصبی به وجود می‌آید. این مشکل باعث اختلال در انتقال پیام‌های عصبی میشود و باعث میشود که پیام‌های عصبی به خوبی هدایت نشوند. علائم این بیماری ممکن است شامل لرزش، ضعف اندام، بی‌حسی، عدم هماهنگی، اختلال حسی و سرگیجه باشد.
در حال حاضر درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد و تنها می‌توان با استفاده از داروها و روش‌های مختلفی که پزشک نورولوژی تجویز کرده است به کنترل علائم آن پرداخت. همچنین، درمان‌های فیزیوتراپی و تغذیه‌ای نیز می‌تواند به بهبود و کنترل علائم این بیماری کمک کند.
