مقدمه
آزمایش CBC یا شمارش کامل خون یکی از آزمایشات پایه و حیاتی در پزشکی است که نقش مهمی در ارزیابی وضعیت سلامت فرد ایفا می‌کند. این آزمایش با اندازه‌گیری تعداد و انواع مختلف سلول‌های خون، شامل گلبول‌های قرمز (RBC)، گلبول‌های سفید (WBC) و پلاکت‌ها (PLT)، اطلاعات ارزشمندی در مورد عملکرد سیستم ایمنی، وضعیت اکسیژن‌رسانی به بافت‌ها و فرآیندهای لخته شدن خون در بدن ارائه می‌دهد. این آزمایش به پزشک کمک می‌کند تا تغییرات غیرطبیعی در تعداد و اندازه سلول‌های خونی را شناسایی کند که ممکن است نشانه‌ای از وجود بیماری‌هایی مانند کم‌خونی، عفونت‌ها، سرطان‌های خونی یا اختلالات سیستم ایمنی باشد. آزمایش CBC با بررسی دقیق این اجزای خون می‌تواند در تشخیص و مدیریت طیف وسیعی از بیماری‌ها و شرایط پزشکی کمک کند.
نتایج حاصل از آزمایش CBC برای پزشکان ابزار مفیدی است که می‌توانند بر اساس آن وضعیت عمومی سلامت بیمار را ارزیابی کنند. این آزمایش علاوه بر اینکه به تشخیص بیماری‌هایی همچون کم‌خونی، اختلالات خونی و عفونت‌های باکتریایی یا ویروسی کمک می‌کند، می‌تواند در نظارت بر اثربخشی درمان‌ها یا شناسایی مشکلات جدی‌تر مانند سرطان‌های خون، اختلالات انعقادی و بیماری‌های خودایمنی نیز مفید باشد. به علاوه، در بسیاری از موارد، آزمایش CBC برای نظارت بر وضعیت افرادی که داروهای خاص مصرف می‌کنند یا تحت درمان‌های خاص قرار دارند نیز انجام می‌شود. در نتیجه، این آزمایش به‌عنوان ابزاری ضروری برای پزشکان در تشخیص زودهنگام بیماری‌ها و پیشگیری از مشکلات پیچیده‌تر شناخته می‌شود.
آزمایش cbc چیست و چگونه انجام می شود؟
شمارش کامل خون یا CBC، گروهی از آزمایش‌های خونی است که تعداد و اندازه سلول‌های مختلف خون را اندازه‌گیری می‌کند. برای بررسی سلامت کلی و یافتن طیف گسترده ای از شرایط، از جمله کم خونی، عفونت و لوسمی استفاده می شود.
این آزمایش اطلاعات زیادی را از نمونه خون شما دریافت می کند:
- تعداد و انواع گلبول‌های سفید خون (WBCs): در بدن انسان پنج نوع مختلف گلبول سفید وجود دارد که هرکدام نقش حیاتی در مقابله با عفونت‌ها دارند. افزایش تعداد گلبول‌های سفید یا حضور نوع خاصی از آن‌ها می‌تواند نشان‌دهنده وجود عفونت یا التهاب در بخشی از بدن باشد. برعکس، کاهش تعداد این گلبول‌ها ممکن است به معنای افزایش خطر ابتلا به عفونت‌ها باشد.
- تعداد گلبول‌های قرمز (RBC): گلبول‌های قرمز وظیفه حمل اکسیژن به بافت‌های مختلف بدن و دفع دی‌اکسیدکربن اضافی را بر عهده دارند. کاهش تعداد گلبول‌های قرمز می‌تواند نشانه‌ای از کم‌خونی یا مشکلات پزشکی دیگر باشد. در موارد نادر، افزایش بیش از حد این گلبول‌ها می‌تواند منجر به مشکلاتی در جریان خون شود.
این آزمایش تحت عنوان “عرض توزیع گلبول‌های قرمز” شناخته می‌شود. به عنوان مثال، در صورت ابتلا به کم‌خونی، ممکن است تغییرات بیشتری در اندازه گلبول‌های قرمز مشاهده شود. این تفاوت‌ها می‌تواند به تشخیص نوع خاصی از اختلالات خونی کمک کند.
- هماتوکریت (HCT) نشان‌دهنده درصد گلبول‌های قرمز خون در حجم مشخصی از خون کامل است. سطح پایین هماتوکریت می‌تواند به نشانه‌ای از خونریزی بیش از حد باشد یا نشان‌دهنده کمبود آهن و دیگر اختلالات خونی باشد. از سوی دیگر، افزایش هماتوکریت بالاتر از حد طبیعی ممکن است به دلیل کم‌آبی بدن یا مشکلات پزشکی دیگر رخ دهد.
- هموگلوبین Hgb: هموگلوبین یک پروتئین در گلبول های قرمز است. اکسیژن را از ریه های شما به بقیه بدن می رساند. ناهنجاری ها می تواند نشانه مشکلاتی از کم خونی تا بیماری ریوی باشد.
- اندازه متوسط گلبول‌های قرمز (MCV) معیاری برای اندازه‌گیری حجم متوسط هر گلبول قرمز خون است. زمانی که MCV افزایش می‌یابد، این نشان‌دهنده بزرگتر بودن گلبول‌های قرمز از حد طبیعی است که ممکن است به دلیل کم‌خونی ناشی از کمبود ویتامین B12 یا فولات باشد. در مقابل، اگر گلبول‌های قرمز کوچکتر از حد معمول باشند، این می‌تواند نشانه‌ای از نوع دیگری از کم‌خونی مانند کم‌خونی فقر آهن باشد.
- شمارش پلاکت‌ها (PLT): پلاکت‌ها قطعات سلولی کوچک هستند که در فرآیند لخته شدن خون نقش حیاتی دارند. تعداد پایین پلاکت‌ها می‌تواند نشان‌دهنده افزایش خطر خونریزی باشد. از طرفی، تعداد زیاد پلاکت‌ها ممکن است به دلایل مختلف پزشکی و شرایط خاصی اشاره داشته باشد.
- میانگین هموگلوبین سلولی (MCH): این آزمایش میزان هموگلوبین گلبول های قرمز شما را اندازه گیری می کند.
نام‌های دیگر شمارش کامل خون: شمارش کامل خون، شمارش سلول‌های خونی
در هنگام انجام آزمایش شمارش کامل خون چه اتفاقی می افتد؟
برای گرفتن نمونه خون، یک متخصص آزمایشگاه با استفاده از سوزن کوچکی از رگ بازوی شما خون می‌گیرد. پس از وارد کردن سوزن، مقدار کمی خون در لوله آزمایش یا ویال جمع‌آوری می‌شود. ممکن است هنگام وارد یا خارج شدن سوزن، کمی احساس سوزش کنید. این فرآیند معمولاً کمتر از پنج دقیقه زمان می‌برد و درد آن بسیار اندک است.
برای چه استفاده می شود؟
شمارش کامل خون اغلب بخشی از یک چکاپ معمولی است. همچنین برای نظارت بر شرایط یا درمانی که ممکن است بر تعداد سلول های خونی شما تأثیر بگذارد مانند عفونت ها، کم خونی، اختلالات سیستم ایمنی و سرطان خون استفاده می شود.
پزشک شما ممکن است آزمایش خون کامل را به‌عنوان بخشی از چکاپ منظم یا برای نظارت بر وضعیت سلامت کلی شما تجویز کرده باشد. علاوه بر این، این آزمایش ممکن است برای موارد زیر نیز استفاده شود:
- کمک به تشخیص بیماری های خونی، عفونت ها، اختلالات سیستم ایمنی، یا سایر شرایط پزشکی
- تغییرات در یک اختلال خونی موجود را بررسی می کند
- خونریزی یا کبودی غیرمعمول
- عفونت یا التهاب
- ضعف و خستگی که از بین نمی رود. اینها ممکن است علائم کم خونی باشند.
- همچنین اگر پزشک شما فکر می کند که ممکن است بیماری یا شرایط خاصی داشته باشید، ممکن است این آزمایش را انجام دهید. یا ممکن است این آزمایش را به عنوان بخشی از یک معاینه معمولی برای بررسی سلامت خود انجام دهید. این آزمایش همچنین ممکن است برای مشاهده میزان عملکرد برخی درمان‌ها استفاده شود.
چه شرایطی باید قبل از انجام آزمایش cbc رعایت شود؟
معمولاً هیچ آمادگی خاصی برای شمارش کامل خون لازم نیست. اما اگر پزشک شما آزمایش‌های دیگری را بر روی نمونه خون شما دستور داده است، ممکن است لازم باشد چندین ساعت قبل از آزمایش ناشتا باشید (نخورید یا ننوشید). اگر دستورالعمل خاصی وجود داشته باشد، پزشک شما به شما اطلاع خواهد داد.
چند روز طول می کشد تا جواب آزمایش به دست بیمار برسد؟
غالبا بین 24 تا 72 ساعت طول می کشد که متخصص ازمایشگاه نتایج ازمایش شما را بدست اورد
هزینه انجام آزمایش cbc به صورت بیمه و آزاد چقدر است؟
هزینه آزمایش خون cbc بر اساس تعرفه آزمایشگاهی حدود 12500 تومان به صورت آزاد می باشد. در حالت کلی بیمه های تامین اجتماعی و کارکنان دولت و همچنین بیمه نیروهای مسلح، در آزمایشگاه های خصوصی چیزی حدود 30 درصد از هزینه های هر آزمایش را به صورت بیمه پرداخت می نمایند که از مبلغ کل آزمایش کسر می گردد. در نتیجه در صورتی که شما یکی از بیمه های ذکر شده را داشته باشید، برای انجام آزمایش cbc هزینه ای معادل 8000 تومان را پرداخت خواهید نمود.
نحوه خواندن آزمایش در خانه به چه صورت است؟
هنگامی که گزارش خود را دریافت می کنید، دو ستون را مشاهده خواهید کرد: “محدوده مرجع” (reference range) و نتایج خود. نتایج شما در محدوده مرجع باشد، طبیعی در نظر گرفته می شوند. اگر نتایج شما بالاتر یا کمتر از محدوده مرجع باشد، غیر طبیعی هستند. کم خونی خفیف یکی از شایع ترین دلایلی است که ممکن است نتایج شما را از بین ببرد.
هر آزمایشگاه روش های مختلفی برای مطالعه خون شما دارد. بنابراین محدوده مرجع به آزمایشگاهی که آزمایش خون شما را انجام می دهد بستگی دارد. همچنین بر اساس چیزهایی است که می تواند بر روی خون شما تأثیر بگذارد، مانند سن، جنسیت و ارتفاع شما از سطح دریا.
به طور کلی محدوده های مرجع عبارتند از:
- گلبول های سفید: 4500 تا 11000 سلول در هر میکرولیتر (سلول ها/mcL)
- گلبول های قرمز: 4.5 میلیون تا 5.9 میلیون سلول / mcL برای مردان؛ 4.1 میلیون تا 5.1 میلیون سلول در میکرولیتر برای زنان
- هموگلوبین: 14 تا 17.5 گرم در دسی لیتر (gm/dL) برای مردان. 12.3 تا 15.3 گرم در دسی لیتر برای زنان
- هماتوکریت: 41.5% تا 50.4% برای مردان. 35.9٪ تا 44.6٪ برای زنان
- میانگین حجم جسمی: 80 تا 96
- پلاکت: 150000 تا 450000 پلاکت/mcL
تفاوت آزمایش cbc با آزمایش cbc diff چیست؟
آزمایش CBC تعداد کل گلبول های سفید خون را اندازه گیری می کند. آزمایش متفاوتی به نام CBC با دیفرانسیل تعداد هر نوع از این گلبول های سفید را اندازه گیری می کند.
کلام نهایی
آزمایش شمارش کامل خون (CBC) یک ابزار تشخیصی حیاتی است که یک نمای کلی از سلامت خون شما ارائه می دهد. با تجزیه و تحلیل اجزای کلیدی مانند گلبول های قرمز، گلبول های سفید، هموگلوبین و پلاکت ها، می توان به شناسایی شرایط زمینه ای مانند کم خونی، عفونت ها و اختلالات خونی کمک کرد. آزمایش منظم CBC نه تنها برای تشخیص زودهنگام مشکلات سلامتی، بلکه برای نظارت بر درمان های مداوم و اطمینان از سلامت کلی شما بسیار مهم است.
گنجاندن تست‌های CBC در معاینات روتین سلامتی شما می‌تواند منجر به تصمیمات مراقبت‌های بهداشتی با اطلاعات بهتر و مدیریت بهتر خطرات سلامتی شود. خواه هدف شما تشخیص زودهنگام شرایط باشد یا نگاهی دقیق تر به تعادل داخلی بدن، این تست به عنوان یک گام اساسی به سمت مدیریت پیشگیرانه سلامت عمل می کند. قدرت تست CBC را نادیده نگیرید – این یک راه ساده و در عین حال بسیار موثر برای حفظ سلامت مطلوب است.
